ORDINARY TIME: EVEN YEARS

WEEK 29

SUNDAY
Sirach 26:1-3,10-18

1 Γυναικὸς ἀγαθῆς μακάριος ὁ ἀνήρ,          καὶ ἀριθμὸς τῶν ἡμερῶν αὐτοῦ διπλάσιος.

אשה טובה אשרי בעלה               ומספר ימיו כפלים

2 γυνὴ ἀνδρεία εὐφραίνει τὸν ἄνδρα αὐτῆς,                καὶ τὰ ἔτη αὐτοῦ πληρώσει ἐν εἰρήνῃ.

אשת חיל תדשן לבעלה               ושנו[י חייו ת]שמ[ח]

3 γυνὴ ἀγαθὴ μερὶς ἀγαθή,               ἐν μερίδι φοβουμένων κύριον δοθήσεται·...
10 ἐπὶ θυγατρὶ ἀδιατρέπτῳ στερέωσον φυλακήν,               ἵνα μὴ εὑροῦσα ἄνεσιν ἑαυτῇ χρήσηται·
11 ὀπίσω ἀναιδοῦς ὀφθαλμοῦ φύλαξαι                καὶ μὴ θαυμάσῃς, ἐὰν εἰς σὲ πλημμελήσῃ·
12 ὡς διψῶν ὁδοιπόρος τὸ στόμα ἀνοίξει                καὶ ἀπὸ παντὸς ὕδατος τοῦ σύνεγγυς πίεται,
κατέναντι παντὸς πασσάλου καθήσεται               καὶ ἔναντι βέλους ἀνοίξει φαρέτραν.

13 Χάρις γυναικὸς τέρψει τὸν ἄνδρα αὐτῆς,                καὶ τὰ ὀστᾶ αὐτοῦ πιανεῖ ἡ ἐπιστήμη αὐτῆς.

[חן] אשה [מט]יב בעלה          [עצמיו] ידשן שכלה

14 δόσις κυρίου γυνὴ σιγηρά,               καὶ οὐκ ἔστιν ἀντάλλαγμα πεπαιδευμένης ψυχῆς·

15 χάρις ἐπὶ χάριτι γυνὴ αἰσχυντηρά,                καὶ οὐκ ἔστιν σταθμὸς πᾶς ἄξιος ἐγκρατοῦς ψυχῆς.

חן ע[ל חן] אשה ביישת         ואין משקל לצרורת פה

16 ἥλιος ἀνατέλλων ἐν ὑψίστοις κυρίου               καὶ κάλλος ἀγαθῆς γυναικὸς ἐν κόσμῳ οἰκίας αὐτῆς·

שמש [זורחת] במרומי מעל            יפה א[שה] בדביר בחור

17 λύχνος ἐκλάμπων ἐπὶ λυχνίας ἁγίας                καὶ κάλλος προσώπου ἐπὶ ἡλικίᾳ στασίμῃ·

נר שרף על מנורת קדש             הוד פגים על קומת תוכן

18 στῦλοι χρύσεοι ἐπὶ βάσεως ἀργυρᾶς               καὶ πόδες ὡραῖοι ἐπὶ στέρνοις εὐσταθοῦς.

Lawrence of Brindisi, Homily 1, Monday after Pentecost, 5-6 (Opera omnia, t. 8, 1943, 85-87)

Nam hoc est antidotum contra mortiferum peccati venenum: vera et viva fides in Christum, quae per dilectionem operatur, per dilectionem utique et caritatem Dei, nam qui caritatem Dei non habet, non habet Deum: Qui non diligit, manet in morte.

Hoc est iudicium, hinc iudicari et damnari meretur mundus, quia lux venit in mundum, Deus homo factus est, et dilexerunt homines magis tenebras quam lucem, creaturas magis quam creatorem, errores, vitia, peccata, mortem quam veritatem, virtutes, gratiam et vitam aeternam; dilexerunt potius mala quam bona, dicentes bonum malum et malum bonum, ponentes lucem in tenebras et tenebras in lucem...

Vide ergo, frater, an tenebras potius diligas quam lucem. Diligendum tibi aliquid est; cordi naturalis est amor sicut igni calor et soli lux. Diligenda autem proponuntur lux et tenebrae, Deus et mundus, virtus et vitium, vita et mors, bonum et malum. Vide quid eligas: si tenebras magis diligas quam lucem, amarum quam dulce, lutum stercusque quam aurum, in morte manes. Deus lux est, mundus autem tenebrae; Deus aurum, mundus vero lutum et stercus.

Ah, quaeso, ne simus ingrati Deo! Si nos Deus ex toto corde diligit tanquam pater dilectissimos filios, imo tanquam amantissima mater—Nunquid potest mulier oblivisci infantem suum, ut non recordetur filii uteri sui? Sed si ipsa oblita fuerit, ego tamen non obliviscar tui—diligamus nos Deum tanquam boni filii optimum patrem. Vide, homo, quomodo te dilexit Deus, ut Filium suum unigenitum daret pro te, pro salute tua particulari: In fide vivo Filii Dei, qui dilexit me et tradidit animam suam pro me; Maiorem autem  hac dilectionem nemo habet, ut animam suam ponat quis pro amicis suis.

Sic Deus dilexit mundum. Dum populus Israel in Aegypto gravissima tyrannide a crudeli Pharaone opprimeretur, Deus misericordia motus descendit de coelo et apparuit Moysi, apparuit autem in medio flammarum ignis ardentissimi et in medio spinarum. Quidnam est hoc? Cum quis erga amicum vult amorem maximum exprimere, dicit: Ingrederer propter te in ignem! Sic Deus in medio flammarum et spinarum apparuit ad ostendendum vehementissimum amorem suum erga nos, quod propter nos gravissima tormenta Deus ipse passurus erat, sicut passio Christi demonstrat.

Hinc etiam cum descendit ad dandam legem, in medio flammarum descendit et in medio tenebrarum. Flammae autem passionem poenarum designant, tenebrae vero mortem et privationem omnium bonorum; ut enim daret homini supernaturalem virtutem servandi divinam legem, quo posset consequi vitam aeternam, ad hoc venturus erat Deus, ut multa pateretur ac moreretur Sic divinus amor sapiens est, providus, iustus, fortis, patiens, pius, longanimis, omni virtute ornatus.

GOSPELS FOR THE THREE CYCLES
*A* , *B* , *C*
Te Deum [English]

Prayer

---

MONDAY
Sirach 27:22—28:7

22 Διανεύων ὀφθαλμῷ τεκταίνει κακά,                καὶ οὐδεὶς αὐτὰ ἀποστήσει ἀπ' αὐτοῦ·

23 ἀπέναντι τῶν ὀφθαλμῶν σου γλυκανεῖ τὸ στόμα αὐτοῦ                καὶ ἐπὶ τῶν λόγων σου ἐκθαυμάσει,
ὕστερον δὲ διαστρέψει τὸ στόμα αὐτοῦ                καὶ ἐν τοῖς λόγοις σου δώσει σκάνδαλον.

24 πολλὰ ἐμίσησα καὶ οὐχ ὡμοίωσα αὐτῷ,                καὶ ὁ κύριος μισήσει αὐτόν.

25 ὁ βάλλων λίθον εἰς ὕψος ἐπὶ κεφαλὴν αὐτοῦ βάλλει,                καὶ πληγὴ δολία διελεῖ τραύματα.

26 ὁ ὀρύσσων βόθρον εἰς αὐτὸν ἐμπεσεῖται,                καὶ ὁ ἱστῶν παγίδα ἐν αὐτῇ ἁλώσεται.

27 ὁ ποιῶν πονηρά, εἰς αὐτὸν κυλισθήσεται,                καὶ οὐ μὴ ἐπιγνῷ πόθεν ἥκει αὐτῷ.

28 ἐμπαιγμὸς καὶ ὀνειδισμὸς ὑπερηφάνῳ,               καὶ ἡ ἐκδίκησις ὡς λέων ἐνεδρεύσει αὐτόν.

29 παγίδι ἁλώσονται οἱ εὐφραινόμενοι πτώσει εὐσεβῶν,               καὶ ὀδύνη καταναλώσει αὐτοὺς πρὸ τοῦ θανάτου αὐτῶν.

30 Μῆνις καὶ ὀργή, καὶ ταῦτά ἐστιν βδελύγματα,                καὶ ἀνὴρ ἁμαρτωλὸς ἐγκρατὴς ἔσται αὐτῶν.
28:

1 ὁ ἐκδικῶν παρὰ κυρίου εὑρήσει ἐκδίκησιν,      καὶ τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ διατηρῶν διατηρήσει.

2 ἄφες ἀδίκημα τῷ πλησίον σου,       καὶ τότε δεηθέντος σου αἱ ἁμαρτίαι σου λυθήσονται.

3 ἄνθρωπος ἀνθρώπῳ συντηρεῖ ὀργήν,      καὶ παρὰ κυρίου ζητεῖ ἴασιν;

4 ἐπ' ἄνθρωπον ὅμοιον αὐτῷ οὐκ ἔχει ἔλεος,       καὶ περὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ δεῖται;

5 αὐτὸς σὰρξ ὢν διατηρεῖ μῆνιν,      τίς ἐξιλάσεται τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ;

6 μνήσθητι τὰ ἔσχατα καὶ παῦσαι ἐχθραίνων,       καταφθορὰν καὶ θάνατον, καὶ ἔμμενε ἐντολαῖς.

7 μνήσθητι ἐντολῶν καὶ μὴ μηνίσῃς τῷ πλησίον,      καὶ διαθήκην ὑψίστου καὶ πάριδε

Nicholas Cabasilas, Life in Christ, Liber 1 (PG 150, 515-518)

Ὁ Δεσπότης ὁ ἀναμάρτητος, πολλῶν δεινῶν ἀναρχόμενος, ἀποθνήσκει καὶ φέρει μὲν τὴν πληγὴν, ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων ἀπολογούμενος ἄνθρωπος ὢν, λύει δὲ τὸ γένος τῶν ἐγκλημάτων καὶ δίδωσι τοῖς δεδεμένοις ἐλευθερίαν, ὅτι αὐτὸς οὐκ ἐδεῖτο ταύτης, Θεὸς ὢν καὶ Δεσπότης.

Ἀνθ᾽ ὧν μὲν οὖν ἡ ἀληθινὴ ζωὴ διὰ τοῦ θανάτου τοῦ Σωτῆρος εἰς ἡμᾶς διαβαίνει, ταῦτά ἐστιν.  Ὁ δὲ τρόπος, ὅπως ταύτην ἕλκομεν εἰς τὰς ἡμετέρας ψυχὰς, τοῦτό ἐστι τὸ τελεσθῆναι τὰ μυστήρια, τὸ λούσασθαι, τὸ χρισθήναι, τὸ τραπέζης ἀπολαῦσαι τῆς ἱερᾶς. Ταῦτα τὰρ ποιοῦσιν ὁ Χριστὸς ἐπιδημεῖ καὶ ἐνοικεῖ καὶ συνάπτεται καὶ προσφύεται, καὶ τὴν ἁμαρίαν ἐν ἡμῖν ἀποπνίγει καὶ τὴν ζωὴν ἐνίησι τὴν ἑαυτοῦ καὶ τὴν ἀριστείαν, καὶ κοιονωνοὺς ποιεῖται τῆς νίκης, (ὢ τῆς ἀγαθότητος!) λουομένους ἀναδεῖ καὶ δειπνοῦντας ἀνακηρύττει.

Διὰ τί καὶ κατὰ τίνα τοῦ γινομένου λόγου ἀπὸ λουτροῦ καὶ μύρων καὶ τραπέζης νίκη καὶ στέφανος, ἃ πόνων καὶ ἱδρώτων ἐστὶ καρπός; Ὅτι εἰ καὶ μὴ ἀγωνιζόμθα μηδὲ πονοῦνμεν ταῦτα ποιοῦντες, ἀλλὰ τόν γε ἀγῶνα ὑμνοῦμεν ἐκεῖνον καὶ θαυμάζομεν τὴν νίκην καὶ προσκυνοῦμεν τὸ τρόπαιον καὶ περὶ τὸν ἀριστέα σφοδρόν τι καὶ ἄῤῥητον ἐπιδεικνύμεθα φίλτρον. Καὶ τὰ τραύματα ἐκεῖνα καὶ τῆν πληγὴν καὶ τὸν θάνατον οἰκειούμεθα, καὶ δι᾽ ὧν ἔξεστιν εἰς ἡμᾶς αὐτοῦς ἕλκομεν, καὶ αὐτῶν γενόμεθα τῶν σαρκὼν τοῦ νεκρωθέντος καὶ ἀναστάντος. ὅθεν εἰκότως τῶν ἀπὸ τοῦ θανάτου καὶ τῶν ἀγώνων ἐκείνων ἀπλαύομεν ἀγαθῶν...

Ταῦτα δὴ καὶ ἡμῖν τὸ λουτρὸν τοῦτο δύναται καὶ τὸ δεῖπνον καὶ ἡ σώφρων τοῦ μύρου τρυφή. Μυρόμενοι γὰρ τὸν μὲν τύραννον κακίζομεν καὶ καταπτύομεν καὶ ἀποστρεφόμεθα, τὸν ἀριστέα δὲ ἐπαινοπυμεν καὶ θαυμάζομεν καὶ προσκυνοῦμεν καὶ φιλοῦμεν ὅλῃ ψυχῇ, ὥστε τῷ περιόντι τοῦ φίλτρου ὡς ἄρτον σιτούμεθα καὶ ὥς μύρον χριόμεα καὶ ὡς ὕδωρ περιβαλλόμεθα.

Φανερὸν δὲ ὅτι τὸν πόλεμον ὑπὲρ ἡμῶν εἵλετο τοῦτον, καὶ ἵνα νικήσωμεν ἡμεῖς, αὐτὸς ἀνέσχετο ἀποθνήσκων, ὥστε οὐδὲν ἀνακόλουον οὐδὲ ἀπᾷδον, ἀπὸ τῶν μυστηρίων τούτων ἐπὶ τοὺς στέφανους ἔρχεσθαι. Ἡμεῖς μὲν τὴν δυνατῆν ἐπιδεικνύμεθα προθυμίαν καὶ τὸ ὕδωρ ἀκούοντες τοῦτο τὰ τοῦ θανάτου τοῦ Χριστοῦ καὶ τάφου δύνασθαι, καὶ πιστεύομεν εὖ μάλα καὶ πρόσιμεν ἡδέως καὶ καταδυόμεθα. ὁ δὲ (οὐ γὰρ μικρὰ δίδωσιν, οὐδὲ μικρῶν ἀξιοῖ) τοῦς προστιθεμένους τοῖς μετὰ τὸν θάνατον καὶ τὴν ταφὴν δεξιοῦται, οὐ στέφανόν τινα παρέχων, οὐ δόξης μεταδιδοῦς, ἀλλ᾽ αὐτὸν τὸν νικητῆν αὐτὸς ἑαυτὸν ἐστεφανωμένον.

Καὶ τὸ ὕδωρ ἀναδῦντες αὐτὸν τὸν Σωτήρα φέρομεν ἐπὶ τῶν ἡμετέρων ψυχῶν, ἐπὶ τῆς κεφαλῆς, ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν, ἐν αὐτοῖς τοῖς σπλάγνοις, ἐπὶ τῶν μελῶν ἁπάντων, ἁμαρτίας καθαρὸν, φθορᾶς ἁπάσης ἀπηλλαγμένον, οἶος ἀνέστη καὶ τοῖς μαθηταῖς ὤφθη καὶ ἀνελήφθη, οἷος ἀφίξεται πάλιν τοῦτον ἀπαιτήσων τὸν θησαυρόν.

---

TUESDAY
Sirach 29:1-13; 31:1-4

1 Ὁ ποιῶν ἔλεος δανιεῖ τῷ πλησίον,               καὶ ὁ ἐπισχύων τῇ χειρὶ αὐτοῦ τηρεῖ ἐντολάς.
2 δάνεισον τῷ πλησίον ἐν καιρῷ χρείας αὐτοῦ               καὶ πάλιν ἀπόδος τῷ πλησίον εἰς τὸν καιρόν·
3 στερέωσον λόγον καὶ πιστώθητι μετ' αὐτοῦ,               καὶ ἐν παντὶ καιρῷ εὑρήσεις τὴν χρείαν σου.
4 πολλοὶ ὡς εὕρεμα ἐνόμισαν δάνος               καὶ παρέσχον κόπον τοῖς βοηθήσασιν αὐτοῖς.
5 ἕως οὗ λάβῃ, καταφιλήσει χεῖρας αὐτοῦ                καὶ ἐπὶ τῶν χρημάτων τοῦ πλησίον ταπεινώσει φωνήν·
καὶ ἐν καιρῷ ἀποδόσεως παρελκύσει χρόνον               καὶ ἀποδώσει λόγους ἀκηδίας               καὶ τὸν καιρὸν αἰτιάσεται.
6 ἐὰν ἰσχύσῃ, μόλις κομίσεται τὸ ἥμισυ               καὶ λογιεῖται αὐτὸ ὡς εὕρεμα·
εἰ δὲ μή, ἀπεστέρησεν αὐτὸν τῶν χρημάτων αὐτοῦ,               καὶ ἐκτήσατο αὐτὸν ἐχθρὸν δωρεάν·
κατάρας καὶ λοιδορίας ἀποδώσει αὐτῷ                καὶ ἀντὶ δόξης ἀποδώσει αὐτῷ ἀτιμίαν.
7 πολλοὶ οὐ χάριν πονηρίας ἀπέστρεψαν,                ἀποστερηθῆναι δωρεὰν εὐλαβήθησαν.
8 Πλὴν ἐπὶ ταπεινῷ μακροθύμησον                καὶ ἐπ' ἐλεημοσύνῃ μὴ παρελκύσῃς αὐτόν.
9 χάριν ἐντολῆς ἀντιλαβοῦ πένητος                 καὶ κατὰ τὴν ἔνδειαν αὐτοῦ μὴ ἀποστρέψῃς αὐτὸν κενόν.
10 ἀπόλεσον ἀργύριον δι' ἀδελφὸν καὶ φίλον,               καὶ μὴ ἰωθήτω ὑπὸ τὸν λίθον εἰς ἀπώλειαν.
11 θὲς τὸν θησαυρόν σου κατ' ἐντολὰς ὑψίστου,               καὶ λυσιτελήσει σοι μᾶλλον ἢ τὸχρυσίον.
12 σύγκλεισον ἐλεημοσύνην ἐν τοῖς ταμιείοις σου,                καὶ αὕτη ἐξελεῖταί σε ἐκ πάσης κακώσεως·
13 ὑπὲρ ἀσπίδα κράτους καὶ ὑπὲρ δόρυ ὁλκῆς                κατέναντι ἐχθροῦ πολεμήσει ὑπὲρ σοῦ...

1 Ἀγρυπνία πλούτου ἐκτήκει σάρκας,               καὶ ἡ μέριμνα αὐτοῦ ἀφιστᾷ ὕπνον.

שקד עשר ימחה שארו         דאגת מחים תפריע נומה

2 μέριμνα ἀγρυπνίας ἀποστήσει νυσταγμόν,               καὶ ἀρρώστημα βαρὺ ἐκνήψει ὕπνον.

דאגת מחיה תפריג נומה               ומחלי חזק תפריע נומה
רע נאמן תניד (תנוד) חרפה               ומסתיר סוד אוהב כנפש

3 ἐκοπίασεν πλούσιος ἐν συναγωγῇ χρημάτων               καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει ἐμπίμπλαται τῶν τρυφημάτων αὐτοῦ.

עמל עשיר לקבל הון          ואם ינוח לקבל תענוג

4 ἐκοπίασεν πτωχὸς ἐν ἐλαττώσει βίου               καὶ ἐν τῇ ἀναπαύσει ἐπιδεὴς γίνεται.

עמל עני לחסר ביתו (כחו)            ואם ינוח יהיה צריך (לא נחה לו)

Guerric de Igny, Sermon on All Saints, 5,6,7 (SC 202, 508.510.512.514)

Gloriemur igitur fratres quia pauperes sumus pro christo sed operam demus ut humiles simus cum christo. Paupere superbo sicut nihil detestabilius ita nihil miserabilius cum eum et paupertas nunc affligat et superbia in perpetuum addicat. Pauper autem humilis etsi uritur et purgatur in camino paupertatis exultat refrigerio conscientiae diuitis consolatur se promissione sanctae spei sciens et sentiens quoniam ipsius est regnum dei quod iam intra se ipsum uelut in semine uel radice gerit primitias scilicet spiritus et pignus aeternae hereditatis...

Gustastis enim nisi fallor et uidistis quoniam bona est negotiatio uestra qui pro re gratis contemnenda ac proicienda summa comparastis bona. Denique non est regnum dei esca et potus sed iustitia et pax et gaudium in spiritu sancto. Si haec ergo sentimus in nobis cur non fidenter pronuntiemus intra nos esse regnum dei. Quod autem intra nos est illud uere nostrum est quia nobis inuitis eripi non potest...

O praeclara hereditas pauperum o beata possessio nihil habentium quomodo non solum omnem sufficientiam nobis subministras sed etiam ad omnem gloriam abundas ad omnem laetitiam redundas tamquam in sinu reposita supereffluens mensura. Prorsus te cum sunt diuitiae et gloria opes superbae et iustitia...

Vos enim quibus amica est paupertas et grata spiritus humilitas securos fecit de possidendo regno coelorum incommutabilis ueritas uestrum esse illud asserens uobis illud repositum fideliter custodiens si tamen et uos ipsi spem istam in sinu uestro firmiter custodiatis usque in finem cooperante domino nostro iesu christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum.

---

WEDNESDAY
Sirach 35:1-18

1 Ὁ συντηρῶν νόμον πλεονάζει προσφοράς,    θυσιάζων σωτηρίου ὁ προσέχων ἐντολαῖς.
2 ἀνταποδιδοὺς χάριν προσφέρων σεμίδαλιν,   καὶ ὁ ποιῶν ἐλεημοσύνην θυσιάζων αἰνέσεως.
3 εὐδοκία κυρίου ἀποστῆναι ἀπὸ πονηρίας,   καὶ ἐξιλασμὸς ἀποστῆναι ἀπὸ ἀδικίας.
4 μὴ ὀφθῇς ἐν προσώπῳ κυρίου κενός·    πάντα γὰρ ταῦτα χάριν ἐντολῆς.
5 προσφορὰ δικαίου λιπαίνει θυσιαστήριον,    καὶ ἡ εὐωδία αὐτῆς ἔναντι ὑψίστου.
6 θυσία ἀνδρὸς δικαίου δεκτή,    καὶ τὸ μνημόσυνον αὐτῆς οὐκ ἐπιλησθήσεται.
7 ἐν ἀγαθῷ ὀφθαλμῷ δόξασον τὸν κύριον   καὶ μὴ σμικρύνῃς ἀπαρχὴν χειρῶν σου.

8 ἐν πάσῃ δόσει ἱλάρωσον τὸ πρόσωπόν σου    καὶ ἐν εὐφροσύνῃ ἁγίασον δεκάτην.

בכל מעשיך הא[ר פנ]ים       ובששון הקדש מעשר

9 δὸς ὑψίστῳ κατὰ τὴν δόσιν αὐτοῦ      καὶ ἐν ἀγαθῷ ὀφθαλμῷ καθ' εὕρεμα χειρός·

תן לו [כ]מתנתו לך             בטוב עין ובהשגת יד

10 ὅτι κύριος ἀνταποδιδούς ἐστιν      καὶ ἑπταπλάσια ἀνταποδώσει σοι.

כי אלוה תשלומות הוא       ושבעתים ישיב לך

11 Μὴ δωροκόπει, οὐ γὰρ προσδέξεται,       καὶ μὴ ἔπεχε θυσίᾳ ἀδίκῳ·

אל תשחד כי לא יקח          ואל תבטח על זבח מעשק

12 ὅτι κύριος κριτής ἐστιν,      καὶ οὐκ ἔστιν παρ' αὐτῷ δόξα προσώπου.

כי אלהי משפט הוא          ואין עמו משוא פנים

13 οὐ λήμψεται πρόσωπον ἐπὶ πτωχοῦ      καὶ δέησιν ἠδικημένου εἰσακούσεται·

לא ישא [פ]מים אל דל          ותחנוני מצוק ישמע

14 οὐ μὴ ὑπερίδῃ ἱκετείαν ὀρφανοῦ       καὶ χήραν, ἐὰν ἐκχέῃ λαλιάν·

לא יטש צעקת (אנקת) יתום          ואלמנה כי תרהב שיח

15 οὐχὶ δάκρυα χήρας ἐπὶ σιαγόνα καταβαίνει       καὶ ἡ καταβόησις ἐπὶ τῷ καταγαγόντι αὐτά;

הלא דמעה על לחי תרד               ואנחה על מרודית

16 θεραπεύων ἐν εὐδοκίᾳ δεχθήσεται,       καὶ ἡ δέησις αὐτοῦ ἕως νεφελῶν συνάψει·

תמרורי רצון הנחה            וצעקה ענן חשתה

17 προσευχὴ ταπεινοῦ νεφέλας διῆλθεν,      καὶ ἕως συνεγγίσῃ, οὐ μὴ παρακληθῇ·

שועת דל ענן חל עם (עבים חלפה)         ועד תגיע לא תנוח

18 καὶ οὐ μὴ ἀποστῇ, ἕως ἐπισκέψηται ὁ ὕψιστος      καὶ κρινεῖ δικαίοις καὶ ποιήσει κρίσιν.

לא תמוש עד יפקוד אל       ושופט צדק יעשה משפט

John Chrysostom, Homily 4 (PG 51, 179-180)

Καλὸν μὲν γὰρ τὸ διηνεκῶς ἐνδιατρίβειν θείων ἀκροάσει λογίων· ἀλλὰ τὸ καλὸν τοῦτο ἄχρηστον γίνεται, ὅταν τὴν ἐκ τῆς ὑπακοῆς ὠφέλειαν μὴ ἔχῃ συνεζευγμένην.

Ἵνα οὖν μὴ μάτην ἐνταῦθα συλλέγησθε, μετὰ πάσης σπουδῆς, ὃ πολλάκις ὑμῶν ἐδεήθην, καὶ δεόμενος οὐ παύσομαι, τοὺς ἀδελφοὺς ἡμῖν ἐπισπάσασθε, τοὺς πλανωμένους παραινέσατε,

συμβουλεύσατε μὴ λόγῳ μόνον, ἀλλὰ καὶ ἔργῳ. Μείζων αὕτη ἡ διδασκαλία ἡ διὰ τῶν τρόπων, ἡ διὰ τῆς πολιτείας. Κἂν μηδὲν εἴπῃς, ἐξέλθῃς δὲ ἀπὸ συνάξεως, διὰ τοῦ σχήματος, καὶ τοῦ βλέμματος, καὶ τῆς φωνῆς, καὶ τῆς βαδίσεως, καὶ τῆς ἄλλης ἁπάσης καταστολῆς ἐμφαίνων τοῖς ἀπολειφθεῖσιν ἀνθρώποις τὸ κέρδος, ὅπερ ἐντεῦθεν ἐξῆλθες λαβὼν, ἀρκεῖ τοῦτο εἰς παραίνεσιν καὶ συμβουλήν.

Οὕτω γὰρ ἡμᾶς ἐντεῦθεν ἐξιέναι δεῖ, ὥσπερ ἐξ ἱερῶν ἀδύτων, ὥσπερ ἐξ αὐτῶν καταβάντας τῶν οὐρανῶν, γενομένους κατεσταλμένους, φιλοσοφοῦντας, ῥυθμῷ πάντα καὶ ποιοῦντας καὶ λέγοντας· καὶ γυνὴ τὸν ἄνδρα ὁρῶσα ἀπὸ συνάξεως ἀναχωροῦντα, καὶ τὸν υἱὸν πατὴρ, καὶ τὸν πατέρα ὁ παῖς, καὶ τὸν δεσπότην ὁ δοῦλος, καὶ τὸν φίλον ὁ φίλος, καὶ τὸν ἐχθρὸν ὁ ἐχθρὸς, λαμβανέτωσαν ἅπαντες αἴσθησιν τῆς ἐνταῦθα γενομένης ἡμῖν ὠφελείας· λήψονται δὲ, ἂν πραοτέρων, ἂν φιλοσοφωτέρων, ἂν εὐλαβεστέρων ὑμῶν γεγενημένων αἰσθάνωνται. Ἐννόησον οἵας ἀπολαύεις μυσταγωγίας ὁ μεμυημένος σὺ, μετὰ τίνων ἀναπέμπεις τὸ μυστικὸν μέλος ἐκεῖνο, μετὰ τίνων βοᾷς τὸ, Τρισάγιος. Δίδαξον τοὺς ἔξωθεν, ὅτι μετὰ τῶν σεραφὶμ ἐχόρευσας, ὅτι εἰς τὸν δῆμον τὸν ἄνω τελεῖς, ὅτι εἰς τὸν χορὸν ἐνεγράφης τὸν τῶν ἀγγέλων, ὅτι τῷ Δεσπότῃ διελέχθης, ὅτι τῷ Χριστῷ συνεγένου. Ἂν οὕτως ἑαυτοὺς ῥυθμίζωμεν, οὐδὲν ἐξελθόντες δεησόμεθα λόγου πρὸς τοὺς ἀπολειφθέντας· ἀλλ' ἀπὸ τῆς ἡμετέρας ὠφελείας, τῆς οἰκείας αἰσθήσονται ζημίας, καὶ δραμοῦνται ταχέως, ὥστε τῶν αὐτῶν ἀπολαῦσαι.

Τὸ γὰρ κάλλος ὑμῶν τῆς ψυχῆς διὰ τῶν αἰσθήσεων αὐτῶν ἀπολάμπον ὁρῶντες, κἂν ἁπάντων ὦσι νωθρότεροι, εἰς ἔρωτα τῆς εὐπρεπείας ἐμπεσοῦνται τῆς ὑμετέρας. Εἰ γὰρ σώματος κάλλος ἀναπτεροῖ τοὺς ὁρῶντας, πολλῷ μᾶλλον εὐμορφία ψυχῆς διεγείραι δύναιτ' ἂν τὸν θεατὴν, καὶ πρὸς τὸν ἴσον παρακαλέσαι ζῆλον.

Καλλωπίσωμεν τοίνυν ἡμῶν τὸν ἔσω ἄνθρωπον, καὶ τῶν ἐνταῦθα λεγομένων ἔξω μνημονεύωμεν· ἐκεῖ γὰρ αὐτῶν μάλιστα τῆς μνήμης ὁ καιρός· καὶ καθάπερ ἀθλητὴς, ἅπερ ἂν ἐπὶ τῆς παλαίστρας μανθάνῃ, ταῦτα ἐπὶ τῶν ἀγώνων ἐπιδείκνυται· οὕτω δὴ καὶ ἡμᾶς, ἅπερ ἂν ἐνταῦθα ἀκούωμεν, ταῦτα ἐπὶ τῶν ἔξωθεν πραγμάτων ἐπιδείκνυσθαι χρή.

---

THURSDAY
Sirach 38:25—39:11

25 τί σοφισθήσεται ὁ κρατῶν ἀρότρου             καὶ καυχώμενος ἐν δόρατι κέντρου,

מה יתחכם תומך מלמד       תמתפאר בחנית מרעיר

How can he become wise who guides the plow, who thrills in wielding a lance,

βόας ἐλαύνων καὶ ἀναστρεφόμενος ἐν ἔργοις αὐτῶν,             καὶ ἡ διήγησις αὐτοῦ ἐν υἱοῖς ταύρων;

באלוף ינהג ישובב בשור             ושעיותיו ע[ם] בנ[י בקר]

who guides the ox and urges the bullock, whose every concern is for cattle?

26 καρδίαν αὐτοῦ δώσει ἐκδοῦναι αὔλακας,             καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ εἰς χορτάσματα δαμάλεων.

ושקידתו לכלות מרבק         לב ישית לשד[ד בתלמים]

His concern is to look after the stalls, and his heart is on plowing furrows.

27 οὕτως πᾶς τέκτων καὶ ἀρχιτέκτων,             ὅστις νύκτωρ ὡς ἡμέρας διάγει·

אף עשה [.... ח] שב            אשר ליל[ה כיום ינהג]

So with every engraver and designer, who labours night and day

οἱ γλύφοντες γλύμματα σφραγίδων,             καὶ ἡ ἐπιμονὴ αὐτοῦ ἀλλοιῶσαι ποικιλίαν·
καρδίαν αὐτοῦ δώσει εἰς ὁμοιῶσαι ζωγραφίαν,             καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ τελέσαι ἔργον.

28 οὕτως χαλκεὺς καθήμενος ἐγγὺς ἄκμονος             καὶ καταμανθάνων ἔργα σιδήρου·
ἀτμὶς πυρὸς τήξει σάρκας αὐτοῦ,             καὶ ἐν θέρμῃ καμίνου διαμαχήσεται·
φωνῇ σφύρης κλινεῖ τὸ οὖς αὐτοῦ,             καὶ κατέναντι ὁμοιώματος σκεύους οἱ ὀφθαλμοὶ αὐτοῦ·
καρδίαν αὐτοῦ δώσει εἰς συντέλειαν ἔργων,             καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ κοσμῆσαι ἐπὶ συντελείας.

29 οὕτως κεραμεὺς καθήμενος ἐν ἔργῳ αὐτοῦ             καὶ συστρέφων ἐν ποσὶν αὐτοῦ τροχόν,
ὃς ἐν μερίμνῃ κεῖται διὰ παντὸς ἐπὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ,             καὶ ἐναρίθμιος πᾶσα ἡ ἐργασία αὐτοῦ·

30 ἐν βραχίονι αὐτοῦ τυπώσει πηλὸν             καὶ πρὸ ποδῶν κάμψει ἰσχὺν αὐτοῦ·
καρδίαν ἐπιδώσει συντελέσαι τὸ χρῖσμα,             καὶ ἡ ἀγρυπνία αὐτοῦ καθαρίσαι κάμινον.

31 Πάντες οὗτοι εἰς χεῖρας αὐτῶν ἐνεπίστευσαν,             καὶ ἕκαστος ἐν τῷ ἔργῳ αὐτοῦ σοφίζεται·

32 ἄνευ αὐτῶν οὐκ οἰκισθήσεται πόλις,             καὶ οὐ παροικήσουσιν οὐδὲ περιπατήσουσιν.

33 ἀλλ' εἰς βουλὴν λαοῦ οὐ ζητηθήσονται             καὶ ἐν ἐκκλησίᾳ οὐχ ὑπεραλοῦνται·
ἐπὶ δίφρον δικαστοῦ οὐ καθιοῦνται             καὶ διαθήκην κρίματος οὐ διανοηθήσονται.

34 οὐδὲ μὴ ἐκφάνωσιν παιδείαν καὶ κρίμα             καὶ ἐν παραβολαῖς οὐχ εὑρεθήσονται,
ἀλλὰ κτίσμα αἰῶνος στηρίσουσιν,             καὶ ἡ δέησις αὐτῶν ἐν ἐργασίᾳ τέχνης.
Sir 39:

1 Πλὴν τοῦ ἐπιδιδόντος τὴν ψυχὴν αὐτοῦ             καὶ διανοουμένου ἐν νόμῳ ὑψίστου,
σοφίαν πάντων ἀρχαίων ἐκζητήσει             καὶ ἐν προφητείαις ἀσχοληθήσεται,

2 διήγησιν ἀνδρῶν ὀνομαστῶν συντηρήσει             καὶ ἐν στροφαῖς παραβολῶν συνεισελεύσεται,

3 ἀπόκρυφα παροιμιῶν ἐκζητήσει             καὶ ἐν αἰνίγμασι παραβολῶν ἀναστραφήσεται.

4 ἀνὰ μέσον μεγιστάνων ὑπηρετήσει             καὶ ἔναντι ἡγουμένων ὀφθήσεται·
ἐν γῇ ἀλλοτρίων ἐθνῶν διελεύσεται,             ἀγαθὰ γὰρ καὶ κακὰ ἐν ἀνθρώποις ἐπείρασεν.

5 τὴν καρδίαν αὐτοῦ ἐπιδώσει ὀρθρίσαι πρὸς κύριον τὸν ποιήσαντα αὐτὸν             καὶ ἔναντι ὑψίστου δεηθήσεται·
καὶ ἀνοίξει στόμα αὐτοῦ ἐν προσευχῇ             καὶ περὶ τῶν ἁμαρτιῶν αὐτοῦ δεηθήσεται.

6 ἐὰν κύριος ὁ μέγας θελήσῃ,             πνεύματι συνέσεως ἐμπλησθήσεται·
αὐτὸς ἀνομβρήσει ῥήματα σοφίας αὐτοῦ             καὶ ἐν προσευχῇ ἐξομολογήσεται κυρίῳ·

7 αὐτὸς κατευθυνεῖ βουλὴν αὐτοῦ             καὶ ἐπιστήμην καὶ ἐν τοῖς ἀποκρύφοις αὐτοῦ διανοηθήσεται·

8 αὐτὸς ἐκφανεῖ παιδείαν διδασκαλίας αὐτοῦ             καὶ ἐν νόμῳ διαθήκης κυρίου καυχήσεται.

9 αἰνέσουσιν τὴν σύνεσιν αὐτοῦ πολλοί,             καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος οὐκ ἐξαλειφθήσεται·
οὐκ ἀποστήσεται τὸ μνημόσυνον αὐτοῦ,             καὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ζήσεται εἰς γενεὰς γενεῶν·

10 τὴν σοφίαν αὐτοῦ διηγήσονται ἔθνη,             καὶ τὸν ἔπαινον αὐτοῦ ἐξαγγελεῖ ἐκκλησία·

11 ἐὰν ἐμμείνῃ, ὄνομα καταλείψει ἢ χίλιοι,             καὶ ἐὰν ἀναπαύσηται, ἐκποιεῖ αὐτῷ.

Cyril of Alexandria, Commentary on Isaiah, Liber 4, Sermon 2 (PG 70, 975-978)

Τό γε μὴν τῆς Ἐκκλησίας ὄνομα τὴν τῶν εἰς Χριστὸν πιστευσάντων ὑφαίνει πληθὺν, ἱερουργούς τε καὶ λαοὺς, ποιμένας, καὶ διδασκάλους, καὶ τοὺς ὑπὸ χεῖρα κατεζευγμένους, ἀλλ' οὗτοι πάντες ἀνεκαινίσθησαν ἐν Χριστῷ, κατὰ καιροὺς δηλονότι καθ' οὓς ἐπέλαμψεν ἡμῖν Θεὸς ὢν Κύριος. Τότε γὰρ, τότε καὶ ἀνεκαινίσθημεν εἰς καινότητα ζωῆς, ἠθῶν τε καὶ τρόπων, καὶ προσέτι λατρείας.

Ἀποβεβλήκαμεν γὰρ τὴν ἐκ τῆς ἁμαρτίας παλαίωσιν, γεγόναμεν δὲ καινὴ κτίσις ἐν Χριστῷ τοῖς αὐτοῦ νόμοις παιδαγωγούμενοι, πρὸς εὐκλεᾶ καὶ ἀξιέραστον πολιτείαν. Καὶ γοῦν ὁ πάνσοφος Παῦλος τοῖς κεκλημένοις διὰ πίστεως ἐπιστέλλει καί φησι, ποτὲ μὲν, ὅτι «Ἐκδύσασθε τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον, σὺν τοῖς παθήμασι καὶ ταῖς ἐπιθυμίαις αὐτοῦ, καὶ ἐνδύσασθε τὸν νέον, τὸν ἀνακαινούμενον κατ' εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτόν·» ποτὲ δὲ πάλιν, «Μὴ συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλὰ ἀναμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοὸς ὑμῶν εἰς τὸ δοκιμάζειν ὑμᾶς, τί τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ τὸ ἀγαθὸν, καὶ εὐάρεστον, καὶ τέλειον.»

Συνεσταυρῶσθαι δέ φησι καὶ τὸν παλαιὸν ἡμῶν ἄνθρωπον, ἵνα ἐνδυσώμεθα τὸν νέον διὰ τῆς ἐν Χριστῷ πολιτείας καὶ ζωῆς. Ἀνακαινιζόμεθα δὲ κατά γε τὸν τῆς λατρείας τρόπον, οἱ μὲν ἐκ τῶν Ἰουδαϊκῶν ὄντες ταγμάτων, σκιὰς ἀφέντες καὶ τύπους. Κεχρήσονται γὰρ βουθυσίαις μὲν καὶ λιβανωτοῖς οὐκέτι, πνευματικὴν δὲ, καὶ ἄϋλον, καὶ καθάπερ ἐν τάξει τῶν εὐκοσμοτάτων θυμιαμάτων· οἱ δὲ ἐκ τῆς τῶν ἐθνῶν πληθύος σεσαγηνευμένοι μετοικισθήσονται πρὸς τὰ ἀμείνω, καὶ ἀσυγκρίτως ὑπερκείμενα.

Οὐ γὰρ ἔτι τὸν ἀρχαῖον εἰς νοῦν ἕξουσι σκότον, ἀλλὰ τὸ θεῖόν τε καὶ νοητὸν εἰσοικισάμενοι φῶς, ὅσιοί τε καὶ ἀληθεῖς ἔσονται προσκυνηταί. Ἀποπεπαύσονται γὰρ τοῦ προσκυνεῖν τῇ κτίσει κωφαῖς τε καὶ ἀναισθήτοις ὕλαις· ἀφέξονται δὲ μαντειῶν τε καὶ γοητειῶν, καὶ καθαρίσουσι τὸ ἀπηχὲς βωμολοχίας Ἑλληνικῆς καὶ ἀπάτης δαιμονίων, καὶ ἁπαξαπλῶς τὰ αἰσχίω μεθέντες, καὶ βδελυρῶν σπουδασμάτων ἀπονοστήσαντες, ἔσονται ἀρετῆς ἁπάσης ἐν καλῷ, καὶ τῶν τῆς ἀληθείας δογμάτων ἐπιστήμονες. Ἐγκαινισμὸς οὖν ἄρα τὰ καθ' ἡμᾶς. Καινὴ γὰρ κτίσις τὰ ἐν Χριστῷ.

Ἐπαγγέλλεταί γε μὴν ὁ τῶν ὅλων Θεὸς ἅπαντα τὸν κατὰ σάρκα, φημὶ, καὶ τὸν ἐν τέκνοις Ἀβραὰμ ἐξ ἐπαγγελίας, κατατεταγμένον ("Οὐ γὰρ πάντες οἱ ἐξ Ἰσραὴλ, οὗτοι Ἰσραὴλ, ἀλλὰ τὰ τέκνα τῆς ἐπαγγελίας, ταῦτα λογίζεται εἰς τέκνα"), σώζειν σωτηρίαν αἰώνιον, αἰσχύνης τε καὶ ἐντροπῆς ἔσεσθαι ποῤῥωτέρω, καὶ ταῦτα διηνεκῶς. Ἀποδυσάμενοι γὰρ ἐν Χριστῷ τὴν βέβηλον ἁμαρτίαν καὶ τῆς τοῦ διαβόλου πλεονεξίας ἀπολυσάμενοι τὸν ζυγὸν, συναποβάλλοντες δὲ τούτοις τὴν φθορὰν, ἐνδυσάμενοί τε τὴν ἀφθαρσίαν, ἐν τούτοις ἐσόμεθα διὰ παντός. Οὐκέτι γὰρ ἡμῶν ἁμαρτία κατορχήσεται· ἀλλ' οὐδὲ πλεονεξίαις ταῖς πρώταις ὑποθήσει πάλιν ὁ Σατανᾶς· οἰχήσεται δὲ εἰσάπαν καὶ τὸ τοῦ θανάτου κράτος κατὰ τὸν αἰῶνα τὸν μέλλοντα πεπατημένον ἐν Χριστῷ, δι' οὗ καὶ μεθ' οὗ τῷ Πατρὶ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος σὺν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

---

FRIDAY
Sirach 42:15-25; 43:27-30

15 Μνησθήσομαι δὴ τὰ ἔργα κυρίου,      καὶ ἃ ἑόρακα, ἐκδιηγήσομαι·       ἐν λόγοις κυρίου τὰ ἔργα αὐτοῦ.

אזכר נא מעשי אל            וזה חזיתי ואספרה

באומר אלחים ר[צונ]ו (אדני מעשיו)          ופועל רצונו לקחו

16 ἥλιος φωτίζων κατὰ πᾶν ἐπέβλεψεν,       καὶ τῆς δόξης κυρίου πλῆρες τὸ ἔργον αὐτοῦ.

שמש זור[ח]ת (זהרת) על כל נגלתה            וכבוד ייי על (אדני מלא) כל מעשיו

17 οὐκ ἐξεποίησεν τοῖς ἁγίοις κυρίου       ἐκδιηγήσασθαι πάντα τὰ θαυμάσια αὐτοῦ,

לא הספיקו קדושי אל         לספר נפלאות ייי

ἃ ἐστερέωσεν κύριος ὁ παντοκράτωρ       στηριχθῆναι ἐν δόξῃ αὐτοῦ τὸ πᾶν.

אימץ אלהים צבאיו          להתחזק לפני כבודו

18 ἄβυσσον καὶ καρδίαν ἐξίχνευσεν       καὶ ἐν πανουργεύμασιν αὐτῶν διενοήθη·

תהום ולב חקר       ובכל מערומיהם יתבונן

ἔγνω γὰρ ὁ ὕψιστος πᾶσαν εἴδησιν καὶ       ἐνέβλεψεν εἰς σημεῖον αἰῶνος

כי ידע עליון ד[עה]         [ו]מביט אתיות עולם

19 ἀπαγγέλλων τὰ παρεληλυθότα καὶ τὰ ἐσόμενα      καὶ ἀποκαλύπτων ἴχνη ἀποκρύφων·

מחוה חליפות נהיות          ומגלה חקר נסתרות

20 οὐ παρῆλθεν αὐτὸν πᾶν διανόημα,      οὐκ ἐκρύβη ἀπ' αὐτοῦ οὐδὲ εἷς λόγος.

לא נעדר ממנו כל שכל         ולא חלפו (אב[ד]ו) כל דבר

21 τὰ μεγαλεῖα τῆς σοφίας αὐτοῦ ἐκόσμησεν,      ὡς ἔστιν πρὸ τοῦ αἰῶνος καὶ εἰς τὸν αἰῶνα·

גבורת חכמתו תכן            אחד הוא מעולם

οὔτε προσετέθη οὔτε ἠλαττώθη,       καὶ οὐ προσεδεήθη οὐδενὸς συμβούλου.

לא נאסף ולא נאצל            ולא צריך לכל מבין

22 ὡς πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ ἐπιθυμητὰ      καὶ ὡς σπινθῆρός ἐστιν θεωρῆσαι·

הלא כל מעשיו מחמד[ים]            עד ניצוץ וחזות מראה

23 πάντα ταῦτα ζῇ καὶ μένει εἰς τὸν αἰῶνα ἐν πάσαις χρείαις,      καὶ πάντα ὑπακούει.

הוא (הכל) חי וע[ומד] לעד            ולכל תורך הכל ישמע

24 πάντα δισσά, ἓν κατέναντι τοῦ ἑνός,      καὶ οὐκ ἐποίησεν οὐδὲν ἐλλεῖπον·

כלם שונים זה מזה (לעמת זה)            ולא עשה מהם שו[.]

25 ἓν τοῦ ἑνὸς ἐστερέωσεν τὰ ἀγαθά,      καὶ τίς πλησθήσεται ὁρῶν δόξαν αὐτοῦ;

זה על זה חלף טובו(ם)            ומי ישבע להביט הודר

43:27 Πολλὰ ἐροῦμεν καὶ οὐ μὴ ἀφικώμεθα,             καὶ συντέλεια λόγων Τὸ πᾶν ἐστιν αὐτός.

עוד כאלה לא נוסף            וקץ דבר הוא הכל

28 δοξάζοντες ποῦ ἰσχύσομεν;             αὐτὸς γὰρ ὁ μέγας παρὰ πάντα τὰ ἔργα αὐτοῦ.

[נגד]לה עוד כי לא נחקור               והוא גדול מכל מעשיו

29 φοβερὸς κύριος καὶ σφόδρα μέγας,            καὶ θαυμαστὴ ἡ δυναστεία αὐτοῦ.

נו[רא ייי מ]אד מאד            ונפלאות דבריו

30 δοξάζοντες κύριον ὑψώσατε καθ' ὅσον ἂν δύνησθε,             ὑπερέξει γὰρ καὶ ἔτι·

[מגד]ל[י ייי ה]רימו קול          בכל תוכלו כי יש עוד

καὶ ὑψοῦντες αὐτὸν πληθύνατε ἐν ἰσχύι,            μὴ κοπιᾶτε, οὐ γὰρ μὴ ἀφίκησθε.

מרומים תחליפו כח            ואל תלאו כי לא תח[קרו]

Athanasius of Alexandria, Sermon against the pagans, 40-42 (PG 25, 79-83)

Ὁ τοῦ Χριστοῦ Πατήρ, ὅστις, καθάπερ ἄριστος κυβερνήτης, τῇ ἰδίᾳ σοφίᾳ καὶ τῷ ἰδίῳ Λόγῳ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν καὶ Σωτῆρι Χριστῷ, τὰ πανταχοῦ διακυβερνᾷ σωτηρίως καὶ διακοσμεῖ, καὶ ποιεῖ ὡς ἂν αὐτῷ καλῶς ἔχειν δοκῇ; ἔχει δὲ καλῶς, ὡς γέγονε καὶ ὁρῶμεν γιγνόμενα, ἐπειδὴ καὶ τοῦτο βούλεται· καὶ τοῦτο οὐκ ἄν τις ἀπιστήσειεν. εἰ μὲν γὰρ ἄλογος ἦν ἡ τῆς κτίσεως κίνησις, καὶ ἁπλῶς ἐφέρετο τὸ πᾶν· καλῶς ἄν τις καὶ τοῖς λεγομένοις ἠπίστησεν· εἰ δὲ λόγῳ καὶ σοφίᾳ καὶ ἐπιστήμῃ συνέστηκε, καὶ παντὶ κόσμῳ διακεκόσμηται, ἀνάγκη τὸν ἐπικείμενον καὶ διακοσμήσαντα τοῦτον οὐκ ἄλλον τινὰ ἢ Λόγον εἶναι τοῦ Θεοῦ...

Tὸν τοῦ ἀγαθοῦ καὶ Θεοῦ τῶν ὅλων ζῶντα καὶ ἐνεργῆ Θεὸν αὐτολόγον λέγω, ὃς ἄλλος μὲν ἔστι τῶν γενητῶν καὶ πάσης τῆς κτίσεως, ἴδιος δὲ καὶ μόνος τοῦ ἀγαθοῦ Πατρὸς ὑπάρχει Λόγος, ὃς τόδε τὸ πᾶν διεκόσμησε καὶ φωτίζει τῇ ἑαυτοῦ προνοίᾳ. ἀγαθοῦ γὰρ πατρὸς ἀγαθὸς Λόγος ὑπάρχων, αὐτὸς τὴν τῶν πάντων διεκόσμησε διάταξιν, τὰ μὲν ἐναντία τοῖς ἐναντίοις συνάπτων, ἐκ τούτων δὲ μίαν διακοσμῶν ἁρμονίαν...

ὁρῶν οὖν τὴν γενητὴν πᾶσαν φύσιν, ὅσον κατὰ τοὺς ἰδίους αὐτῆς λόγους, ῥευστὴν οὖσαν καὶ διαλυομένην· ἵνα μὴ τοῦτο πάθῃ, καὶ πάλιν εἰς τὸ μὴ εἶναι ἀναλυθῇ τὸ ὅλον, τούτου ἕνεκεν τῷ ἑαυτοῦ καὶ ἀϊδίῳ Λόγῳ ποιήσας τὰ πάντα, καὶ οὐσιώσας τὴν κτίσιν, οὐκ ἀφῆκεν αὐτὴν τῇ ἑαυτῆς φύσει φέρεσθαι καὶ χειμάζεσθαι, ἵνα μὴ καὶ κινδυνεύσῃ πάλιν εἰς τὸ μὴ εἶναι· ἀλλ' ὡς ἀγαθὸς τῷ ἑαυτοῦ Λόγῳ καὶ αὐτῷ ὄντι Θεῷ τὴν σύμπασαν διακυβερνᾷ καὶ καθίστησιν, ἵνα τῇ τοῦ Λόγου ἡγεμονίᾳ καὶ προνοίᾳ καὶ διακοσμήσει φωτιζομένη ἡ κτίσις βεβαίως διαμένειν δυνηθῇ, ἅτε δὴ τοῦ ὄντως ὄντος ἐκ Πατρὸς Λόγου μεταλαμβάνουσα καὶ βοηθουμένη δι' αὐτοῦ εἰς τὸ εἶναι· μὴ ἄρα πάθῃ ὅπερ ἂν ἔπαθεν, εἰ μὴ ὁ Λόγος αὐτὴν ἐτήρει, λέγω δὴ τὸ μὴ εἶναι, ὅς ἐστι γὰρ εἰκὼν τοῦ Θεοῦ τοῦ ἀοράτου, πρωτότοκος πάσης κτίσεως· ὅτι δι' αὐτοῦ καὶ ἐν αὐτῷ συνέστηκε τὰ πάντα τά τε ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα, καὶ αὐτός ἐστιν ἡ κεφαλὴ τῆς Ἐκκλησίας, ὡς οἱ τῆς ἀληθείας διάκονοι διδάσκουσιν ἐν ἁγίοις γράμμασιν.

Αὐτὸς γοῦν ὁ παντοδύναμος καὶ παντέλειος ἅγιος ὁ τοῦ Πατρὸς Λόγος, ἐπιβὰς τοῖς πᾶσι καὶ πανταχοῦ τὰς ἑαυτοῦ δυνάμεις ἐφαπλώσας, καὶ φωτίσας τά τε φαινόμενα καὶ τὰ ἀόρατα πάντα, εἰς ἑαυτὸν συνέχει καὶ συσφίγγει, μηδὲν ἔρημον τῆς ἑαυτοῦ δυνάμεως ἀπολελοιπώς, ἀλλὰ πάντα καὶ διὰ πάντων, καὶ ἕκαστον ἰδίᾳ, καὶ ἀθρόως ὁμοῦ τὰ ὅλα ζωοποιῶν καὶ διαφυλάττων.

---

SATURDAY
Sirach 51:1-12

1 Ἐξομολογήσομαί σοι, κύριε βασιλεῦ,               καὶ αἰνέσω σε θεὸν τὸν σωτῆρά μου,

אהללך אלהי ישעי            א[וד]יך אלהי אבי

ἐξομολογοῦμαι τῷ ὀνόματί σου,               2 ὅτι σκεπαστὴς καὶ βοηθὸς ἐγένου μοι

אספרה שמך          מעוז חיי

καὶ ἐλυτρώσω τὸ σῶμά μου ἐξ ἀπωλείας

כי פדית ממות נפשי          חשכת בשרי משחת

ומיד שאול הצלת רגלי       פציתני מדבה עם

καὶ ἐκ παγίδος διαβολῆς γλώσσης,          ἀπὸ χειλέων ἐργαζομένων ψεῦδος

משוט דבה לשון               ומשפת שטי כזב

καὶ ἔναντι τῶν παρεστηκότων ἐγένου βοηθὸς καὶ ἐλυτρώσω με               3 κατὰ τὸ πλῆθος ἐλέους καὶ ὀνόματός σου

נגד קמי הייתה לי             עזרתני כרוב חסדך

ἐκ βρυγμῶν ἕτοιμον εἰς βρῶμα,          ἐκ χειρὸς ζητούντων τὴν ψυχήν μου,

ממיקש צופי סלע             ומיד מבקשי נפשי

ἐκ πλειόνων θλίψεων, ὧν ἔσχον,               4 ἀπὸ πνιγμοῦ πυρᾶς κυκλόθεν

מרבות צרות הישעתני       וממצוקות שלהב[ת סביב]

καὶ ἐκ μέσου πυρός, οὗ οὐκ ἐξέκαυσα,               5 ἐκ βάθους κοιλίας ᾅδου

מכבות אש לאין פחה          מרחם [תה]ום לאמ[ים]

καὶ ἀπὸ γλώσσης ἀκαθάρτου καὶ λόγου ψευδοῦς.               6 βασιλεῖ διαβολὴ γλώσσης ἀδίκου.

משפתי זמה וטפלי שקר             וחצי לשון מרמה

ἤγγισεν ἕως θανάτου ἡ ψυχή μου,               καὶ ἡ ζωή μου ἦν σύνεγγυς ᾅδου κάτω.

ותגע למות נפשי             וחיתי לשאול תחתיות

7 περιέσχον με πάντοθεν, καὶ οὐκ ἦν ὁ βοηθῶν·               ἐνέβλεπον εἰς ἀντίλημψιν ἀνθρώπων, καὶ οὐκ ἦν.

ואפנה סביב ואין עוזר לי               ואספה סומך ואין

8 καὶ ἐμνήσθην τοῦ ἐλέους σου, κύριε,               καὶ τῆς ἐργασίας σου τῆς ἀπ' αἰῶνος,

ואזכרה את רחמי ייי          וחסדיו אשר מעולם

ὅτι ἐξαιρῇ τοὺς ὑπομένοντάς σε               καὶ σῴζεις αὐτοὺς ἐκ χειρὸς ἐχθρῶν.

המציל את חוסי בו            ויגאלם מכל רע

9 καὶ ἀνύψωσα ἀπὸ γῆς ἱκετείαν μου               καὶ ὑπὲρ θανάτου ῥύσεως ἐδεήθην·

וארים מארץ קולי            ומשערי שאול שועתי

10 ἐπεκαλεσάμην κύριον πατέρα κυρίου μου

וארומם ייי אבי אתה          כי אתה גבור ישעי

μή με ἐγκαταλιπεῖν ἐν ἡμέραις θλίψεως,               ἐν καιρῷ ὑπερηφανιῶν ἀβοηθησίας·

אל תרפני ביום צרה          ביום שואה ומשואה

αἰνέσω τὸ ὄνομά σου ἐνδελεχῶς               καὶ ὑμνήσω ἐν ἐξομολογήσει.

אהללה שמך תמיד            ואזכרך בתפלה

11 καὶ εἰσηκούσθη ἡ δέησίς μου·

אז שמע קולי ייי             ויאזין אל תחנוני

ἔσωσας γάρ με ἐξ ἀπωλείας               καὶ ἐξείλου με ἐκ καιροῦ πονηροῦ.

ויפדני מכל רע               וימלטני ביום צרה

12 διὰ τοῦτο ἐξομολογήσομαί σοι καὶ αἰνέσω σε               καὶ εὐλογήσω τῷ ὀνόματι κυρίου.

על כן יודיתי ואהללה               ואברכה אל שם ייי

Cyril of Alexandria, Commentary on Isaiah, Liber 4, Sermon 4 (PG 70, 1090-1091)

Κύριος δίδωσί μοι γλῶσσαν παιδείας, τοῦ γνῶναι ἡνίκα δεῖ εἰπεῖν λόγον. Ἔθηκέ με πρωΐ· προσέθηκέ μοι ὠτίον ἀκούειν, καὶ ἡ παιδεία Κυρίου ἀνοίγει μου τὰ ὦτα. Οὐκ ἀπίθανον εἴη ἂν, μᾶλλον δὲ τοῖς τῆς ὀρθότητος λόγοις οὐκ ἀπεοικὸς, τὸ ἐφαρμῶσαι τῷ χορῷ τῶν ἁγίων ἀποστόλων τὰς προκειμένας φωνὰς, ἤγουν ἅπασι τοῖς πιστεύσασιν εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν τὸν Χριστὸν, καὶ σεσοφισμένοις διὰ τοῦ πνεύματος, καὶ τὸν παρ' αὐτοῦ φωτισμὸν εἰς νοῦν, καὶ διάνοιαν ἐσχηκόσιν ἀμφιλαφῶς, οἳ καὶ ἐν μεθέξει γεγόνασι θείων χαρισμάτων, καὶ τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς τὸ βάθος, καθαροῖς διανοίας ὄμμασιν ἴσχυσαν κατιδεῖν, εἴσω τε γεγόνασιν εὐζωΐας εὐαγγελικῆς εὐτεχνίας, καὶ συνέσεως ἁγιοπρεποῦς.

Οὗτοι δὴ οὖν χαριστηρίους ᾠδὰς ἀνατείνοντες δεδόσθαι φασὶν ἐν ἑαυτοῖς γλῶσσαν παιδείας, τοῦτ' ἔστι, τὸ εὐπαιδεύτως δύνασθαι λαλεῖν, καὶ ἀνεπιπλήκτως τὰ θεῖα διατρανοῦν μυστήρια, πηνίκα τε καὶ ὅπως προσήκει κεχρῆσθαι τοῖς τῆς παρακλήσεως λόγοις. Ὃ δὴ καὶ ἔπραττον οἱ θεσπέσιοι μαθηταὶ κατασωρεύσαντες μὲν εἰς νοῦν, καὶ καρδίαν, ὑγιᾶ καὶ ἀμώμητον τὴν τῆς εἰς Χριστὸν πίστεως γνῶσιν, ἑκάστῳ γε μὴν τῶν προσιόντων τοῖς θείοις κηρύγμασι τὸν αὐτῷ πρέποντα καὶ κατάλληλον προϊσχόμενοι λόγον.

Τοῖς μὲν γὰρ ἔτι νηπίοις οἷον ἐν τάξει γάλακτος τὸν τῆς ἁπλῆς κατηχήσεως εὖ μάλα προσάγονται λόγον, τοῖς γε μὴν εἰς ἄνδρα τέλειον καταντήσασιν, ἀφιγμένοις δὲ καὶ εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ τὸν στερεὸν καὶ τροφιμώτατον. Γλῶσσα δὴ οὖν αὕτη παιδείας, καὶ χάρισμα τοῦ γνῶναι, ἡνίκα δεῖ εἰπεῖν λόγον. Τεθεῖσθαι δὲ αὐτούς φασιν καὶ πρωΐ, τοῦτ' ἔστιν, εἰς νοῦν, καὶ καρδίαν ἡμέρας διαύγασμα, ἔλλαμψιν θείου καὶ νοητοῦ φωτὸς ἀνατολὴν ἑωσφόρου. Καὶ τοῦτο πάλιν εἰσόμεθα τοῦ μακαρίου Παύλου γεγραφότος ὡδί· «Εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ καὶ Πατρὶ, ὃς ἐῤῥύσατο ἡμᾶς ἐκ τῆς ἐξουσίας τοῦ σκότους, καὶ μετέστησεν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Υἱοῦ τῆς ἀγάπης αὐτοῦ ἐν τῷ φωτί.»

Ὁ μὲν γὰρ Θεὸς τοῦ αἰῶνος τούτου ἐτύφλωσε τὰ νοήματα τῶν ἀπίστων εἰς τὸ μὴ διαυγάσαι τὸν φωτισμὸν ἐν αὐτοῖς τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ. Ἡμῖν δὲ ὁ τῆς δικαιοσύνης ἀνέσχεν ἥλιος, φωτὶ τῷ θείῳ περιαστράπτων τὸ νοῦν, ὥστε καὶ υἱοὺς ἡμᾶς φωτὸς καὶ ἡμέρας εἶναί τε καὶ ὀνομάζεσθαι... Προσηκάμενοι γὰρ τὴν πίστιν τὴν εἰς Χριστὸν, καὶ τὸν παρ' αὐτοῦ πλουτήσαντες φωτισμὸν, ἐσχήκαμεν ὠτίου προσθήκην, τοῦτ' ἔστιν, ἀκοῆς δύναμιν ἀσυνήθους, ἢ πάλαι... Ἡμεῖς γὰρ τὸν νόμον παιδαγωγὸν εἶναι πιστεύοντες, ἡνίκα ἂν τὰ διὰ Μωσέως εἰς οὖς δεξώμεθα, συνίεμεν ἑτέραις ἀκοαῖς αὐτὰ, μεθιστάντες τοὺς τύπους εἰς ἀλήθειαν, καὶ πνευματικῆς θεωρίας πρόφασιν ποιούμενοι τὴν σκιάν. Ἐσχήκαμεν οὖν ὠτίων προσθήκην. Ἡ γὰρ διὰ Χριστοῦ παιδεία, τοῦτ' ἔστι, τὸ κήρυγμα τὸ εὐαγγελικὸν, καὶ ἡ δι' αὐτοῦ μυσταγωγία, πνευματικῶς ἀναπείθει νοεῖν τὸν νόμον. Ἀνευρύνει ὥσπερ τὰ ὦτα τῶν πιστευσάντων εἰς αὐτὸν.

---